Loop je steeds weer tegen dezelfde dingen aan?
Als angst je vastzet
Je ziet een kind de straat oversteken terwijl er een auto de bocht om komt scheuren. Je aarzelt geen moment en rent zo hard je kunt. Net op tijd grijp je het kind bij zijn jas. Je angst dat het kind iets overkomt, zet je aan tot actie. Wat een geweldige functie van die angst.
Een andere situatie.
Je zit in een stressvolle situatie omdat je net bent ontslagen of omdat je je leven weer op de rit aan het krijgen bent, na je scheiding. De toekomst is één al onzekerheid. Heb ik wel voldoende geld? Hoe ga ik om met al het verdriet dat op de meest onhandige momenten naar bovenkomt? Hoe zorg ik ervoor dat ik mijn boosheid niet projecteer op anderen?
Angst overspoelt je. Voor je het weet zit je weer in je verhalen met de meest erge scenario’s. Het is zo levensecht dat je bijna zéker weet dat je het niet redt, dat iedereen je laat vallen, dat al je financiële reserves op zijn. Je staat onder hoogspanning en de verhalen vieren hoogtij.
Je merkt het effect van de angst én van die verhalen, ook in je dagelijks leven. Bijvoorbeeld:
- Je hebt je al een aantal keer ziek gemeld op je werk.
- In projecten lukt het steeds moeilijker om samen te werken.
- Je maakt steeds vaker ruzies met je partner en de spanning in huis neemt toe.
- Vriendinnen bellen minder op omdat je telkens wil praten over hoe zwaar het voor je is.
- Je trekt je steeds meer terug.
- Je voelt je alleen.
- Je hebt vaker hoofdpijn.
- Je voelt je somber.
Dat de angst er is, dáár kun je niets aan doen. Dat die verhalen komen, dáár kun je ook niets aan doen. Je hebt wel een keuze hoe je reageert op die angst en de verhalen. Maar daarover later meer.
Vooralsnog voel je je lamgelegd en slachtoffer van de situatie. Je zit in een vicieuze cirkel die onmogelijk te doorbreken lijkt te zijn.
Herken je dit gevoel van radeloosheid, wérkelijk niet meer weten wat je kunt doen om je leven niet te laten beheersen door de angst?
Uit eigen ervaring weet ik dat de keuze om verantwoordelijkheid voor mijn eigen welzijn te nemen dan wel in mijn bewustzijn zit, maar hóe ik dit dan moet doen is vaak een zoektocht voor mij geweest. Dat er een beweging nodig is is een ding wat zeker is.
Zonder grenzen ben je stuurloos
Herken je het volgende:
- Je bent moe, maar zegt toch ja als je buurvrouw je vraagt om vanmiddag nog een boodschap voor haar te doen. Eerder die dag vroeg je haar al je nog iets voor haar mee kon nemen. Nu moet je er weer apart voor op pad.
‘Wat ze nu aan me vraagt had ze ook vanmorgen kunnen vragen’. Je bent verontwaardigd en boos tegelijk. - Op de vraag van je collega of jij het verslag wilt maken, zeg je ja. Zodra hij uit beeld is, vraag je je af waarom je ja hebt gezegd. Je hebt al zo’n achterstand in je werk.
‘Hij weet toch dat ik het super druk heb? Eigenlijk ben ik gewoon kwaad op hem’. - Je hebt tijd vrijgemaakt om een wandeling te maken. Heerlijk even niks, denk je. Kom je na 5 minuten een oude bekende tegen. Zij heeft blijkbaar zin om eens lekker bij te praten. Het láátste waar jij zin in hebt op dat moment. Een kwartier daarna is het je eindelijk gelukt het gesprek af te ronden.
Je voelt boosheid opkomen. ‘Ik heb toch een paar keer een hint gegeven dat ik door wilde, maar ze bleef maar doorpraten’. Als je er langer bij stilstaat, verwijt je jezelf dat je niet duidelijker bent geweest.
Ook mij gebeurt dit zo nu en dan. Je kunt hierover lezen in mijn blogs. Het gevolg is dat ik in eerste instantie mijn boosheid of frustratie op de ander richt. Tót het moment dat ik me ervan bewust word dat ik eigenlijk gewoon boos ben op mezelf. Ik had moeten laten weten wat ik wel of niet wil. De ander kan ik niet verantwoordelijk maken voor mijn gevoel.
Als je in een gezin bent opgegroeid waar ‘gedoe’ is, dan laat je het wel uit je hoofd om aandacht te vragen voor wat er in jou leeft.
Als kind en ook lange tijd daarna, overkwam het me bijna voortdurend. Ik zei ja, maar eigenlijk wilde ik nee zeggen. Vaak wist ik niet eens wat ik werkelijk wilde. Als de ander maar tevreden was…. Want hoe kan je je grenzen stellen als niet hebt geleerd om jezelf serieus te nemen?
Wat ik bij cliënten en ook bij mezelf heb gezien is dat de reden waarom we geen grenzen stellen, vaak voortkomt uit de angst voor afwijzing, niet aardig gevonden worden en angst voor conflicten.
Wanneer je doorgaat met je aanpassen dan word je steeds ontevredener, misschien zelfs wel depressief of je komt terecht in een burn-out. Je voelt je onzeker en machteloos, zodat je niet meer op woorden komt als iemand je vraagt iets te doen. Het enige dat je kunt zeggen: Ja dat is goed.
Het lijkt alsof je totaal geen invloed kunt uitoefenen op van alles en nog wat.
Maar niets is minder waar.
Verlies, rouw en trauma
Iedereen krijgt te maken met verlies in het leven. Verlies van een geliefde, van gezondheid, van geld, van status. Zet tien mensen op een rij en ze hebben allemaal een verschillende manier om ermee om te gaan. Hoe ga jíj hiermee om? Voor vrijwel iedereen is dit een zware klus. Een gevoel van machteloosheid, je slachtoffer voelen, je terugtrekken en verdwijnen in een donker gat, zijn maar een paar voorbeelden.
Maar ook: hard gaan werken, zorgen voor veel afleiding. Alleen geeft dit maar tijdelijk een ogenschijnlijke rust.
In de periode dat ik mijn pubers niet zag, ben ik me volledig gaan richten op werk en opleiding. Zodra collega’s begonnen te vertellen over hun kinderen, zorgde ik dat ik wegkwam. Jaren heeft het geduurd voordat collega’s wisten dat ik ook nog drie kinderen had. Het gemis was té groot en deze strategie heeft mij er toen doorheen geholpen. Tegen de tijd dat de kinderen volwassen waren en wij stap voor stap weer een band opbouwden, toen pas kwamen de emoties los. Het was gewoon niet tegen te houden. Heel wat tijd én therapieën verder hebben mij geholpen om het grote schuldgevoel achter me te laten.
Je kunt ervoor kiezen om met een boog om de pijn heen te lopen. Het is onvermijdelijke dat je vervolgens zal ervaren dat je keer op keer weer geconfronteerd wordt met die pijn. Je bent bewust of onbewust voortdurend op je hoede om die confrontatie met je pijn te voorkomen, zodat je steeds weer alert moet zijn om dit te voorkomen. Het gevolg is dat je onder spanning leeft.
Óf je projecteert je pijn op de ander, zodat je steeds vaker in conflicten terechtkomt. Je relatie loopt stuk, er is gedoe in de familie, je sociale contacten trekken zich terug.
De pijn houd je in zijn greep. De gevolgen zijn soms hartverscheurend. Je komt in een vicieuze cirkel terecht. Je wilt de pijn vermijden, maar je krijgt andere pijnlijke ervaringen te verduren.
Tótdat je bereid bent om er echt naar te kijken.
Reviews
Corrie
Wéér een tegenslag
Waarom overkomt mij dit nou weer?
- Heb ik eindelijk een baan gevonden die ik leuk vind, verlies ik mijn werk!
- Het contact met mijn broer is, na veel ruzies, eindelijk weer hersteld en nog geen week later krijg gedoe met mijn buren. Het lijkt wel of ik altijd ergens in een conflict verzeild raak.
- Ben ik net uit mijn burn-out aan het komen, wil mijn partner scheiden.
Herken je dit? Eigenlijk wil niemand slachtoffer zijn en toch voelen veel mensen zich slachtoffer.
Ja, vaak overkomen ons nare ervaringen. Daar kies je niet voor. Het lijkt alsof je daardoor wordt meegezogen in de diepte. En het ís ook belangrijk om aandacht te geven aan wat die situatie met je doet. Je kunt bijvoorbeeld veel verdriet en boosheid voelen over een conflict met je partner. Door regelmatig een stap terug te doen, kom je weer terug bij jezelf. Wat leeft er nu werkelijk in mij? Mogen al mijn gevoelens er zijn, zonder oordeel?
Zo niet, dan komen ze helaas toch als een boemerang weer op je pad.
Wat ik zie in de dagelijkse praktijk is dat ieder zo verschillend reageert op een nare ervaring. Toen ik zo’n 20 jaar geleden begon met het werken met cliënten, was ik daar zo geïntrigeerd door. De onderzoeker in mij wilde graag weten wát maakt dat de ene cliënt op een ogenschijnlijk eenvoudige manier nare ervaringen achter zich laat en de ander totaal het spoor bijster raakt. Een praktijkvoorbeeld.
Jan en Willem, twee collega’s, krijgen te horen dat ze hun fantastische baan gaan verliezen. Als procesbegeleider bij de reorganisatie van hun bedrijf, kom ik met hen in contact. Beide mannen zijn helemaal ontdaan, er is boosheid, verdriet en angst. Er is ook ontkenning. Dit kan niet waar zijn? Dit soort dingen gebeuren toch alleen bij andere mensen?
Een half jaar later zie ik Jan in de praktijk. Hij heeft last van nare beelden die steeds opkomen sinds hij getuige is geweest van een ernstig verkeersongeval. Ik vraag hem hoe het met hem is gegaan na zijn ontslag. ‘Ik heb me een paar weken enorm rot gevoeld. Toen heb ik voor mezelf de knop omgezet en me gerealiseerd dat ik hier niets aan kan veranderen. Wat kan ik wél veranderen?’ Jan startte met een aanvullende cursus en kort daarna vond hij via zijn netwerk zijn huidige nieuwe job.
Een jaar nadat ik Willem ontmoette tijdens de reorganisatie, zie ik hem op aandringen van een vriend, in de praktijk. Hij is inmiddels in een zwart gat terechtgekomen; de relatie is door zijn partner beëindigd, sociale contacten heeft hij nauwelijks en hij heeft nog steeds geen werk. Hij is ten einde raad en voelt zich machteloos. Met frisse tegenzin heeft hij zich aangemeld. ‘Zo is het toch ook niks’. In het eerste gesprek laat hij weten dat hij zo boos is op zijn oude werkgever. Hij heeft nog geprobeerd om het ontslag aan te vechten, maar zonder resultaat. ‘Het is gewoon niet eerlijk’.
Willem is zo gericht op het feit dat hem iets is aangedaan, dat hij zich niet bewust is dat hij verantwoordelijk is voor zijn eigen welzijn. Dat hij kan onderzoeken waar hij wél invloed op kan uitoefenen. Als hij niet in actie was gekomen, dan is de kans groot dan hij alleen maar dieper in het zwarte gat zou verdwijnen.
In beweging komen is de remedie; zeker als je je slachtoffer voelt. En hoe doe je dat dan? Waar begin je?
Op weg naar een moeiteloos bestaan
In mijn ogen is ieder mens onschuldig. Ieder mens beschikt over innerlijke wijsheid. Soms lijkt het alsof je dit onderweg hebt verloren. Dat is niet waar. Je kunt er alleen niet bij door de deuken die je hebt opgelopen in het leven. Door beperkende overtuigingen die je je eigen hebt gemaakt.
Je wordt gevormd in het leven door hetgeen je meemaakt in je jeugd en gedurende je verdere leven. Soms zie je generaties lang dezelfde thema’s terugkomen. Ook in je eigen leven zie je je eigen worsteling die zich herhaaldelijk aandient, bijvoorbeeld dat je wéér over je grenzen hebt laten gaan, dat je wéér te maken krijgt met verlies, dat je wéér verzeild bent geraakt in strijd, dat je je wéér slachtoffer voelt.
We ontwikkelen allemaal overlevingsstrategieën om de pijn die we eerder hebben ervaren, te ontlopen. Met overlevingsstrategieën bedoel ik dan dingen zoals: vooral hard werken, controle willen hebben, teveel denken in plaats van voelen, verwijten maken, verslaving. En soms schieten we in ons pijndeel. We voelen ons slachtoffer of we vertonen kinderlijk gedrag.
Het goede nieuws is, dat je overlevingsmechanisme vaak ook een geweldige mooie kwaliteit in zich heeft. Om een voorbeeld uit mijn eigen leven te geven. Als kind heb ik al jong mezelf aangeleerd om vooral eerst te ontdekken wat de ander nodig heeft. Mijn eigen behoeften waren ondergeschikt. Ik leerde met deze onbewuste strategie toch de waardering en erkenning te krijgen waar iedereen behoefte aan heeft. In mijn volwassen leven ben ik me gelukkig steeds meer bewust geworden van mijn eigen behoeften. Dat het voor mij een tweede natuur is om me in te leven in de ander komt me goed van pas in mijn werk. We komen daardoor snel tot de kern van het probleem.
Je kunt er werkelijk niets aandoen als je in de overlevingsdeel of pijndeel schiet.
Je lichaam reageert als een soort alarmbel op een trigger. De emoties die nog niet verwerkt zijn, zitten nog opgeslagen in je lijf. Je kunt behoorlijk last hebben van deze triggers, doordat je bijvoorbeeld heel heftig reageert. Dit gaat niet vanzelf over. Sterker nog, je zal steeds heftiger reageren. Het enige wat je te doen staat is naar de pijn gaan. Niet om dan allerlei nare herinneringen terug te halen, maar om je fysieke en emotionele reactie van het huidige moment aandacht te geven. Dat in je eentje aangaan, is vaak teveel van jezelf gevraagd.
Als de pijn in ons vermindert dan hebben we ook minder ons overlevingsdeel nodig. Ons ‘echte ik’ krijgt weer ruimte. Ik zie het zo dat het leven een ontdekkingsreis is naar onze ‘echte ik’, wie we in de kern zijn. Vanuit die kern weet je dat je verantwoordelijk bent voor je eigen welzijn, dat je niet verantwoordelijk bent voor het gevoel van de ander, dat je er helemaal mag zijn met je mooie én met je schaduwkanten. Je leeft vanuit vertrouwen in plaats vanuit angst.
Zo lopen we allemaal ons eigen pad, in het tempo dat ons past. Het één is niet beter dan het ander. Er kunnen allerlei redenen zijn waarom je er (nog) niet aan toegekomen bent om naar de pijn te gaan. Misschien heb je wel het idee dat je daar nu geen ruimte voor hebt, dat er nu belangrijker zaken zijn die je aandacht vragen. Realiseer je dat het soms je overlevingsmechanisme is die je dit influistert. En soms is het ook zo dat het niet het goede moment is, bijvoorbeeld als je je handen vol hebt aan het regelen van praktische zaken als een dierbare overlijdt. Of je zit nog zo vol met adrenaline dat je denkt het zo ook wel te redden.
Hoe het ook is, uiteindelijk is het onvermijdelijk om de pijn in de ogen te kijken. Tenminste als je ervan bevrijd wilt worden. En als het moment daar is, dan kom je ook vast en zeker in actie.
Welke verandering kan je verwachten?
Je voelt je meer tevreden, zodat je
- meer geluk, plezier en harmonie ervaart
- beter communiceert
- meer in het moment bent
- niet meer hoeft te zoeken naar iets
- meer liefde voor jezelf en de ander ervaart.
Je hebt meer levenslust, zodat je
- creatiever bent
- vrolijker bent
- meer geniet van het leven
- beter met tegenslagen kunt omgaan.
Je bent je bewuster, zodat je
- liefdevol met jezelf én de ander omgaat
- vol vertrouwen je keuzes maakt
- meer innerlijke rust ervaart
- weet wat goed is voor jou
- weet waar jij goed in bent en daar vooral je op richt
- je realiseert op een diepere laag dat je werkelijk jezelf mag zijn
- zonder oordeel oog hebt voor je schaduwkanten.
Je hebt meer zelfvertrouwen en voelt je krachtiger, waardoor je
- in een gesprek je stem laat horen
- meer verbinding ervaart met anderen
- in een vergadering op een rustige manier je mening kunt geven
- helder laat weten welke behoeften je hebt
- je bewust bent van je gevoelens
- jezelf serieus neemt
- in staat bent verantwoordelijkheid te nemen voor je eigen welzijn
- weet wanneer je de verantwoordelijkheid bij de ander mag laten.
Welke opties zijn er?
Welke behandelvormen kan je verwachten?
Ik werk op een intuïtieve manier en vertrouw op de kennis die ik heb opgedaan in mijn rol als psycholoog in de afgelopen 20 jaar. Methodieken die ik graag gebruik zijn EMDR en EFT, vaak in combinatie met innerlijk kind werk en familieopstellingen. Veel inspiratie vind ik ook in de methodiek van Verbindende Communicatie van Marshall Rosenberg (Non-Violent Communication).
Voor meer informatie over de behandelvormen kijk hier.